Rak migdałków – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania

Czasem zaczyna się od chrypki. Od bólu gardła, który nie mija. A przecież to „tylko” migdałek. Nic wielkiego, prawda?

Rak migdałka długo pozostaje niezauważony. Daje objawy, które można pomylić z infekcją. Właśnie dlatego tak często diagnozowany jest zbyt późno. Ten tekst pomoże Ci zrozumieć, czym naprawdę jest rak migdałka, jak go rozpoznać, leczyć i – jeśli to możliwe – wyprzedzić.

Czym jest nowotwór migdałka?

Migdałki. Niby coś prostego – małe skupiska tkanki w gardle. Ale przez lata pełnią bardzo ważną rolę. To część naszego układu odpornościowego. Pierwsza linia obrony, zanim patogeny rozprzestrzenią się dalej.

Zazwyczaj mówimy tu o dwóch głównych strukturach:

• migdałku gardłowym

• migdałku podniebiennym

U dzieci migdałki są szczególnie aktywne. Dlaczego? Bo młody organizm dopiero uczy się rozpoznawać wrogów. Wirusy, bakterie, grzyby – wszystko to, co może zaszkodzić. Migdałki reagują, produkują przeciwciała, powiększają się w odpowiedzi na infekcję. Pamiętasz częste anginy, zatkany nos, bolące gardło z dzieciństwa? To właśnie one próbowały cię wtedy chronić.

Z wiekiem ta rola słabnie. Migdałki stopniowo się zmniejszają, a układ odpornościowy dojrzewa i radzi sobie lepiej samodzielnie.

Ale tutaj pojawia się coś, o czym rzadko się mówi. Bo choć infekcje migdałków to głównie problem wieku dziecięcego, to rak migdałka dotyczy niemal wyłącznie dorosłych.

To nie jest zwykły stan zapalny. To poważna choroba. Nowotwór migdałka – najczęściej migdałka podniebiennego – to jedna z najczęstszych postaci raka gardła i jamy ustnej. Szacuje się, że odpowiada aż za połowę przypadków nowotworów złośliwych w tej okolicy.

Jak odróżnić raka migdałka od zwykłej infekcji?

Rak migdałka przez długi czas może przypominać zwykłą infekcję. Objawy takie jak ból gardła, trudność w przełykaniu czy opuchlizna często są mylone z anginą lub wirusowym zapaleniem. To dlatego diagnoza bywa opóźniona. Jeśli jednak objawy trwają dłużej niż 2–3 tygodnie i nie ustępują mimo leczenia – warto zgłosić się do specjalisty.

Objawy raka migdałka – co może Cię zaniepokoić?

Rak migdałka nie pojawia się bez ostrzeżenia. Ciało wysyła sygnały. Ale często są one tak subtelne, tak łatwe do pomylenia z czymś codziennym, że znikają w natłoku myśli: „to tylko angina”, „to przejdzie samo”.

Tymczasem mijają tygodnie. Czasem miesiące. A choroba się rozwija.

Pierwsze objawy? Zwykle nie wyglądają groźnie:

• ból gardła, który nie mija,

• pieczenie, drapanie, uczucie podrażnienia,

• trudności z połykaniem,

• chrypka, zmiana głosu,

• uczucie, jakby coś utknęło w gardle,

• nieprzyjemny zapach z ust,

• nadmiar śliny.

Brzmi znajomo? Bo to właśnie ich podstępność sprawia, że tak łatwo je zignorować.

Ale kiedy choroba postępuje, objawy stają się wyraźniejsze. I trudniejsze do przeoczenia:

• owrzodzenie migdałka,

• jednostronny ból gardła,

• trudności z otwieraniem ust (szczękościsk),

• wyczuwalny guzek w gardle lub na szyi,

• powiększone migdałki,

• ból ucha lub szumy uszne,

• krew w ślinie,

• przeszywający ból podczas jedzenia,

• niegojące się rany w gardle,

• powiększone węzły chłonne.

To już nie są sygnały, które można zignorować. To krzyk organizmu.

Warto wiedzieć: migdałki są silnie unaczynione i połączone z układem limfatycznym. Dlatego rak migdałka potrafi bardzo szybko dawać przerzuty – szczególnie do węzłów chłonnych szyi. To właśnie ich obecność często decyduje o późnym rozpoznaniu.

Nie bagatelizuj tych znaków. Zatrzymaj się. Posłuchaj, co mówi Twoje ciało. I zrób ten krok – sprawdź, zanim będzie za późno.

Stadia raka migdałka – co oznaczają i dlaczego są ważne?

Nie każdy guz jest taki sam. Nie każdy rak rozwija się w tym samym tempie. Dlatego tak ważne jest precyzyjne określenie, z czym mamy do czynienia. Gdzie dokładnie znajduje się nowotwór? Jak jest duży? Czy zdążył się rozprzestrzenić?

Do tego służy system TNM – narzędzie, które pozwala lekarzom ocenić:

• T (tumor) – wielkość guza,

• N (nodes) – obecność przerzutów do węzłów chłonnych,

• M (metastasis) – przerzuty do innych narządów.

Na tej podstawie wyróżniamy cztery główne fazy choroby:

Faza 0 – rak in situ:

To jeszcze nie rak złośliwy. Komórki są nieprawidłowe, ale nie naciekają tkanek. Mogą się przekształcić – albo nie. Ale to moment, w którym można działać najskuteczniej.

Faza I – bardzo wczesne stadium:

Guz ma mniej niż 2 cm. Nie dotarł do węzłów chłonnych. To najlepszy moment na leczenie – jeśli tylko zostanie wykryty.

Faza II – wciąż ograniczony rak:

Guz nie przekracza 4 cm. Wciąż brak przerzutów do węzłów chłonnych.W tym stadium szanse na pełne wyleczenie są nadal bardzo wysokie.

Faza III – pierwszy etap rozprzestrzeniania:

Guz ma więcej niż 4 cm i zdążył już dotrzeć do węzła chłonnego po tej samej stronie szyi. To wyraźny sygnał, że choroba zaczyna się rozprzestrzeniać.

Faza IV – zaawansowany rak:

Guz może mieć dowolną wielkość. Obecne są przerzuty – czy to do węzłów chłonnych, czy do innych narządów. To etap, w którym walka jest trudniejsza, ale nie beznadziejna.

Warto wiedzieć jeszcze jedno.

Zakażenie wirusem HPV – które zwiększa ryzyko zachorowania – ma dwojaki wpływ na przebieg choroby:

• osoby zakażone HPV często trafiają do lekarza dopiero w zaawansowanym stadium,
• a mimo to mają lepsze rokowania niż osoby bez obecności wirusa.

To kolejny dowód na to, jak ważna jest świadomość. I jak wiele może zmienić wczesna diagnoza. Nie zawsze możemy zapobiec chorobie. Ale możemy ją wyprzedzić.

Skąd się bierze rak migdałka?

To jedno z tych pytań, które słyszy się najczęściej. I na które wciąż nie ma jednej, prostej odpowiedzi.

Bo rak migdałka – podobnie jak wiele innych nowotworów – nie ma jednej przyczyny. To nie jest równanie z jednym wynikiem. To raczej splot wielu czynników: biologicznych, czynniki genetyczne, środowiskowych.

Wiemy tyle: wszystko zaczyna się wtedy, gdy zdrowe komórki w migdałku zaczynają się zmieniać. Mutują. I z czasem wymykają się spod kontroli. Zamiast współpracować z organizmem – zaczynają działać przeciwko niemu.

Dlaczego tak się dzieje? Nikt nie potrafi tego powiedzieć z całą pewnością.

Ale znamy czynniki, które mogą sprzyjać rozwojowi raka. To one tworzą środowisko, w którym mutacje mają większą szansę przetrwać i się rozwinąć.

Co zwiększa ryzyko raka migdałka?

Czasem choroba pojawia się nagle, bez zapowiedzi. Ale w wielu przypadkach zostawia po sobie ślady – ostrzeżenia, które można było wcześniej dostrzec.

W przypadku raka migdałka naukowcy wskazują dwa główne czynniki ryzyka:

• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) – szczególnie typem 16,
• styl życia – przede wszystkim palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu.

To połączenie wirusa i nałogów znacząco zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania. Ale nie tylko oni są zagrożeni.

W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się również:

• osoby po 45.–50. roku życia,
• osoby z obniżoną odpornością,
• pacjenci po przeszczepach,
• osoby narażone na kontakt ze szkodliwymi chemikaliami lub promieniowaniem jonizującym.

To nie znaczy, że każda z tych osób zachoruje. Ale oznacza, że powinna być bardziej czujna. Zwłaszcza jeśli pojawiają się pierwsze, niepokojące objawy.

Jeśli należysz do którejkolwiek z tych grup – umów się do specjalisty. Bo w przypadku raka migdałka czas gra naprawdę istotną rolę.

Jak diagnozuje się raka migdałka?

Pacjenci często pytają mnie: „Czy to nie zwykłe zapalenie gardła?” Odpowiadam wtedy – jeśli coś trwa zbyt długo, nie reaguje na leczenie, to nie jest zwykła infekcja. Warto to sprawdzić.

I to jest ten pierwszy, najważniejszy krok.

Lekarz rozpoczyna od badania fizykalnego. Ogląda gardło, ocenia migdałki, zleca wymaz (posiew), by sprawdzić, czy objawy nie wynikają z infekcji – wirusowej lub bakteryjnej.

Ale jeśli coś budzi wątpliwości – jeśli objawy nie ustępują albo mają niepokojący charakter – wtedy sięga się po dokładniejsze metody diagnostyczne.

Wśród nich znajdują się:

• endoskopia – pozwala bezpośrednio obejrzeć zmianę w gardle,
• tomografia komputerowa (TK) – pokazuje, jak rozległy jest guz,
• rezonans magnetyczny (MR) – daje szczegółowy obraz tkanek miękkich,
• USG szyi – ocenia węzły chłonne i zmiany w ich obrębie,
• PET (pozytonowa tomografia emisyjna) – pozwala wykryć ewentualne przerzuty i ocenić aktywność metaboliczną komórek nowotworowych.

Biopsja – najważniejsze badanie w rozpoznaniu raka migdałka

Najważniejsze jednak – i rozstrzygające – jest wykonanie biopsji.

To właśnie analiza pobranej tkanki pod mikroskopem pozwala lekarzowi potwierdzić obecność komórek nowotworowych. Bez tego badania nie można postawić ostatecznej diagnozy.

Nie bój się tych badań. One nie są po to, by straszyć. Są po to, by dać Ci szansę na leczenie – wtedy, kiedy to leczenie naprawdę ma sens.

Wygląd migdałka.

Rak migdałka – po co zdjęcia z kontrastem?

Obraz mówi czasem więcej niż słowa. W onkologii to dosłownie prawda. Bo zanim zapadnie diagnoza, zanim zostanie dobrane leczenie – trzeba zobaczyć, z czym dokładnie mamy do czynienia.

Właśnie dlatego tak ważną rolę odgrywają badania obrazowe z kontrastem.

W przypadku raka migdałka pozwalają one:

• precyzyjnie określić lokalizację guza,
• ocenić jego wielkość i kształt,
• sprawdzić, czy nacieka sąsiednie tkanki.

To wiedza, bez której nie da się skutecznie zaplanować leczenia.

Jakie badania się wykonuje?

• Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR/MRI) – uwidaczniają zmianę o nieregularnym kształcie. Po podaniu kontrastu nowotwór jest lepiej widoczny, bo jego unaczynienie różni się od zdrowych tkanek – i przez to właśnie bardziej się „podświetla”.
• USG szyi – w tym badaniu zmiany nowotworowe pojawiają się jako hipoechogeniczne obszary. Mówiąc prościej: są ciemniejsze niż otaczające je zdrowe struktury.

To nie są badania na zapas. To narzędzia, które pomagają dokładnie zrozumieć, co się dzieje w Twoim ciele. Im więcej wiemy, tym celniej możemy działać.

Leczenie raka migdałka – jakie są możliwości?

Sposób leczenia zależy od jednego kluczowego czynnika: kiedy choroba została wykryta. Im wcześniej – tym większe szanse na skuteczne działanie.

Jeśli nowotwór zostanie rozpoznany we wczesnym stadium, bardzo dobre efekty daje leczenie operacyjne. Usunięcie guza może pozwolić na całkowite wyleczenie lub znaczne wydłużenie życia.

W przypadkach bardziej zaawansowanych, kiedy guz rozprzestrzenił się na sąsiednie tkanki lub pojawiły się przerzuty, stosuje się:

• radioterapię,
• chemioterapię,
• chemioradioterapię – czyli połączenie obu metod.

Te terapie mają na celu zahamowanie rozwoju choroby, zmniejszenie dolegliwości i – jeśli to możliwe – przedłużenie życia pacjenta.

A co z rokowaniami?

Nie ma co ukrywać – rak migdałka podniebiennego należy do nowotworów trudnych, bo przez długi czas rozwija się po cichu. Zbyt często diagnoza pada dopiero wtedy, gdy choroba zdążyła się rozsiać. I wtedy możliwości są już ograniczone.

Szanse na 5-letnie przeżycie zależą od momentu rozpoznania:

• stadium I i II – ponad 45% pacjentów ma szansę przeżyć 5 lat,
• stadium III i IV – odsetek ten spada do 30% lub mniej.

To trudne liczby. Ale nie są wyrokiem.

Dlatego właśnie tak mocno podkreślamy znaczenie czujności, diagnozy i działania bez zwłoki. Bo jeśli rak ma się pojawić, lepiej go spotkać wcześnie. Gdy wciąż można coś zrobić.

Czy można zapobiec rakowi migdałka?

Nie ma sposobu, by całkowicie wyeliminować ryzyko, ale można je znacząco zmniejszyć. Do najważniejszych działań profilaktycznych należą: unikanie palenia tytoniu, ograniczenie alkoholu, szczepienie przeciwko HPV oraz regularne kontrole lekarskie, zwłaszcza przy nawracających dolegliwościach gardła.

FAQ  – najczęściej zadawane pytania

Czy rak migdałka jest wyleczalny?

Tak, pod warunkiem że zostanie wykryty na wczesnym etapie. Najlepsze rokowania występują w stadium I i II choroby.

Czy rak migdałka boli?

Tak. Pierwszym objawem, jaki daje nowotwór migdałka, jest ból gardła, ponadto pieczenie i drapanie. Oczywiście objawy te mogą przybrać różną intensywność i ich ostateczne odczuwanie jest zależne także od danego człowieka i jego podatności na ból. Ponadto w przebiegu choroby może wystąpić także ból ucha, a w zaawansowanym stadium odczuwany ból będzie zależny od zajęcia przez nowotwór konkretnych struktur. 

Co mają ze sobą wspólnego HPV i rak migdałka?

Zarażenie onkogenny wirusem brodawczaka ludzkiego jest uważane za główny czynnik ryzyka rozwoju choroby, jaką jest rak migdałka.

Jak wygląda rak migdałka na tomografii?

Zmiana zwykle ma nieregularny kształt i jest silnie unaczyniona, przez co po podaniu kontrastu staje się dobrze widoczna. Pomaga to ocenić, czy nacieka sąsiednie tkanki.

Jakie powikłania daje nowotwór migdałka?

Rak migdałków jest nowotworem agresywnym, który w zaskakująco szybkim tempie daje przerzuty. Oznacza to, że jego powikłaniem będzie szybkie rozprzestrzenienie się na inne obszary ciała.

Źródła

1. Oral Cavity & Oropharyngeal Cancer Key Statistics 2021 | American Cancer Society
2. Rak gardła Etapy 0, 1, 2, 3, 4 | Centrum Onkologiczne im. Sloana Ketteringa Memorial
3. Stages of oropharyngeal cancer | Canadian Cancer Society