Amerykanie Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell oraz Japończyk Shimon Sakaguchi otrzymali Nagrodę Nobla za odkrycia dotyczące mechanizmów kontroli układu odpornościowego. Ich badania otworzyły drogę do nowych terapii w leczeniu raka i chorób autoimmunologicznych.
Problem samokontroli immunologicznej
Układ odpornościowy chroni organizm przed patogenami, jednak musi być precyzyjnie regulowany, aby nie atakował własnych tkanek. Przez lata kluczowym wyzwaniem dla naukowców było zrozumienie, w jaki sposób system ten odróżnia komórki „swoje” od „obcych” i unika autoagresji, która prowadzi do chorób autoimmunologicznych.
Początkowo sądzono, że głównym mechanizmem jest tzw. centralna tolerancja immunologiczna, w ramach której limfocyty T uczące się atakować własne tkanki są eliminowane w grasicy. Badania tegorocznych noblistów wykazały jednak istnienie dodatkowego, kluczowego systemu kontroli, który działa poza grasicą.
Odkrycie komórek Treg i genu Foxp3
Japoński immunolog Shimon Sakaguchi w 1995 roku opisał nową klasę limfocytów T, nazwanych komórkami regulatorowymi (Treg). Odkrył, że pełnią one rolę „hamulcowych” układu odpornościowego, aktywnie tłumiąc reakcje immunologiczne i zapobiegając atakom na własne komórki organizmu.
Niezależnie, w Stanach Zjednoczonych, Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell badali myszy z ciężką chorobą autoimmunologiczną. Zidentyfikowali gen Foxp3, którego mutacja była odpowiedzialna za schorzenie. Wkrótce udowodniono, że gen ten jest kluczowy dla rozwoju i funkcjonowania odkrytych przez Sakaguchiego komórek Treg.
Nadzieja dla pacjentów i nowe terapie
Odkrycia noblistów stały się podstawą do opracowywania nowych strategii leczenia. W chorobach autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1, celem jest wzmocnienie działania komórek Treg. Odwrotnie jest w onkologii, gdzie niektóre nowotwory wykorzystują komórki Treg do ochrony przed atakiem odpornościowym, dlatego terapie dążą do ich blokowania w obrębie guza w celu skuteczniejszego zwalczania raka.
Prowadzone są również badania nad terapiami polegającymi na izolowaniu komórek Treg od pacjenta, namnażaniu ich w laboratorium i ponownym podawaniu w celu wzmocnienia kontroli nad układem odpornościowym. Odkrycia te dają nadzieję milionom pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi, nowotworami oraz po przeszczepach narządów.
Źródło: https://www.rmf24.pl/nauka/news-nobel-za-straznikow-odpornosci-jak-odkrycie-zmienia-medycyne,nId,8028155
