Często spotykam pacjentki, które przychodzą do gabinetu z guzkami w piersiach. Większość z nich to zmiany łagodne, które nie są na szczęście powodem do niepokoju. Jedną z najczęściej występujących łagodnych zmian jest włókniak piersiowy. Co to są włókniaki? Jakie są charakterystyczne objawy u pacjentek z włókniakiem piersiowym? Jak wygląda diagnostyka i leczenie tego typu zmian? To pytania, które często słyszę od swoich pacjentek. W tym artykule przekazuję najważniejsze informacje na temat włókniaków piersiowych.
Guzy w piersiach – rodzaje
Zmiany w piersiach u większości pacjentek budzą niepokój. Wbrew pozorom nie dotyczą wyłącznie kobiet w starszym wieku – często obserwuję je już u pacjentek w wieku 20+, a nawet u nastolatek. Zdarza się, że guzki występują również u mężczyzn. Większość tego typu zmian to zmiany łagodne, które nie ulegają zezłośliwieniu. W swojej praktyce spotykam się z następującymi rodzajami guzów w piersiach:
- Włókniaki i gruczolakowłókniaki – to jedne z najczęściej występujących guzów o charakterze łagodnym. Więcej na ich temat przeczytasz w dalszej części artykułu.
- Tłuszczaki — to łagodne zmiany nowotworowe, które zwykle diagnozuje się u kobiet w wieku 40-60 lat. Tłuszczaki wolno rosną i zazwyczaj nie wymagają ingerencji chirurgicznej.
- Torbiele – to dość często występujące zmiany, które powstają wskutek rozrostu nabłonka przewodów mlecznych i ich zarastania. To także guzy o łagodnym charakterze.
- Brodawczaki wewnątrzprzewodowe — rozwijają się w następstwie nadmiernego rozrostu komórek nabłonka. Często towarzyszy im krwista lub surowicza wydzielina z brodawek sutkowych. Rzadko ulegają zezłośliwieniu.
- Guzy liściaste — to okrągłe guzki, które charakteryzują się szybkim wzrostem. Na ich powstanie mogą mieć wpływ czynniki hormonalne. Istnieje spore ryzyko, że ulegną zezłośliwieniu.
Warto wiedzieć…
Złośliwe guzy piersi to m.in.: rak zrazikowy, rak Pageta oraz mięsak piersi. Włókniaki należą do zmian łagodnych.
Co to jest włókniak?
Choć potocznie mówimy o włókniakach piersi, najczęściej mamy na myśli gruczolakowłókniaki (łac. fibroadenoma). To właśnie ten typ łagodnego nowotworu występuje w obrębie gruczołu piersiowego. Włókniaki skórne natomiast to inny rodzaj zmian, lokalizujących się w obrębie skóry – nie w samym gruczole sutkowym.
Gruczolakowłókniak to rodzaj łagodnego nowotworu, który pojawia się u kobiet w różnym wieku – również u nastolatek. Zmiana ta ma zwykle regularny, okrągły kształt i może być twarda lub miękka. Zwykle włókniaki mają formę pojedynczego guzka lub kilku guzków o średnicy od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Rozróżniamy kilka rodzajów włókniaków, w tym:
- Włókniaki młodzieńcze – występują zwykle u nastolatek.
- Włókniaki proste – nie stanowią większego zagrożenia dla zdrowia. Składają się z tkanki włóknistej lub gruczołowej.
- Włókniaki złożone – mówimy o nich w sytuacji, gdy włókniakom piersiowym towarzyszą inne zmiany, czasami o podłożu nowotworowym.
- Włókniaki olbrzymie – to guzki, których średnica przekracza 5 cm.
Warto wiedzieć…
Gruczolakowłókniak składa się zarówno z tkanki gruczołowej, jak i włóknistej – stąd jego nazwa.
Inny podział dzieli włókniaki na twarde i miękkie. Włókniak twardy to uwypuklenie skóry powstające na skutek nadmiernej proliferacji fibroblastów. Zmiana ta jest diagnozowana zwykle u pacjentów w przedziale wiekowym 20-50 lat. Jak wygląda włókniak twardy? Guzek ma jasnobrązowy kolor, jest przesuwalny wobec podłoża, a jego wielkość zazwyczaj nie przekracza kilku milimetrów. Włókniak miękki z kolei to zmiana skórna zbudowana z hiperplastycznej skóry właściwej i naskórka. Zwykle występuje u pacjentów w wieku 40+. Może występować pojedynczo lub w skupiskach. Ma cielisty lub brązowy kolor. Najczęściej lokuje się w fałdach skóry, na przykład pod piersiami.
Warto wiedzieć…
Włókniak złośliwy? Większość gruczolakowłókniaków to zmiany łagodne. Jedynie 2% guzków ulega zezłośliwieniu!
Włókniaki w piersiach – przyczyny ich powstawania i charakterystyczne objawy
Skąd się biorą włókniaki? To pytanie często słyszę od moich pacjentek. Niestety, nie jestem w stanie na nie odpowiedzieć w sposób jednoznaczny – etiologia gruczolakowłókniaków piersi nie jest bowiem do końca znana. Wśród czynników podwyższonego ryzyka wymienia się jednak wiek (20-40 lat), nowotwory piersi zdiagnozowane u członków rodziny oraz kolor skóry – gruczolakowłókniaki piersi występują częściej u osób rasy czarnej. Istotną rolę odgrywają też hormony, a zwłaszcza estrogeny.
Warto wiedzieć…
Wahania poziomu estrogenu, które mogą być przyczyną powstania włókniaków piersi, często są związane z ciążą, stosowaniem antykoncepcji, a nawet cyklem menstruacyjnym.
Jako lekarz staram się przypominać pacjentkom jak ważne jest samobadanie piersi. Podczas takiej prostej i szybkiej procedury, którą można wykonać podczas prysznica, można wykryć zmiany w piersiach – również włókniaki. Tego typu guzki z badaniu palpacyjnym dają się łatwo przesuwać względem podłoża. Zmiany mają owalny kształt i średnicę około 1-3 cm. Co ciekawe, ich rozmiar może się zmieniać w trakcie cyklu miesiączkowego. Rzadko towarzyszą im dolegliwości bólowe, jednak niektóre pacjentki zgłaszają ból o łagodnym nasileniu. Większe zmiany mogą też powodować deformację piersi.
Podczas samobadania piersi należy także zwrócić uwagę na bardziej niepokojące objawy. Należą do nich m.in.: powiększone węzły chłonne, owrzodzenia na brodawkach, niezwiązany z menstruacją ból piersi, czy nabrzmiałe żyły. Zaobserwowanie jakichkolwiek niepokojących objawów należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem.
Samobadanie piersi na stojąco. Onkopedia[/caption]
Guzki, brodawki, włókniaki w piersi – jak wygląda diagnostyka?
Większość moich pacjentek wykryło zmiany w piersiach podczas samobadania lub badania palpacyjnego przeprowadzonego w gabinecie ginekologicznym. To zazwyczaj pierwszy krok do dalszej diagnostyki, która obejmuje różne rodzaje badań, w tym:
- Mammografię – to podstawowa metoda diagnostyczna stosowana w przypadku pacjentek ze zdiagnozowanymi zmianami w obrębie piersi. Badanie zalecane jest w szczególności kobietom, które ukończyły 40. rok życia.
- USG piersi – badanie pozwala określić dokładną lokalizację zmian, a także ich wielkość i charakter. Wykonuje się je w szczególności u młodych kobiet, których piersi w większej części zbudowane są z tkanki gruczołowej.
- Rezonans magnetyczny – często stanowi uzupełnienie do USG czy mammografii. Badanie to charakteryzuje się dużą czułością w wykrywaniu nawet niewielkich zmian. Rezonans stosuje się również u pacjentek z podejrzeniem wznowy raka w miejscu wszczepienia implantu.
Dodatkowym badaniem, które zwykle zlecamy pacjentkom z podejrzeniem zmian nowotworowych jest biopsja piersi. Jest to inwazyjna procedura, która polega na pobraniu materiału biologicznego z fragmentu gruczołu piersiowego, gdzie zlokalizowana jest tkanka podejrzewana o zmiany chorobowe. Wyróżniamy dwa rodzaje biopsji: aspiracyjną cienkoigłową celowaną piersi (pod kontrolą USG) oraz biopsję gruboigłową piersi.
Pamiętaj, że…
Zarówno mammografia, jak i badanie obrazowe USG należą do tzw. profilaktyki wczesnego wykrywania raka piersi. Mammografia znajduje się Programie Przesiewowych Badań Profilaktycznych – jest darmowa i nie wymaga skierowania.
Metody leczenia włókniaków
W przypadku pacjentek z niewielkimi włókniakami zwykle nie wdrażamy leczenia, a zalecamy ich obserwację. Jednym z jej elementów jest badania USG, które należy wykonać co 6 miesięcy. Włókniak zwiększa swoją objętość, kształt lub stopień unaczynienia? A może powoduje dyskomfort, dolegliwości bólowe lub asymetrię piersi? W takich sytuacjach stosujemy jedną z dostępnych metod:
- Krioterapia – to metoda polegająca na mrożeniu zmiany ciekłym azotem w bardzo niskich temperaturach. Zabieg jest bezpieczny i mało inwazyjny, jednak w przypadku dużych guzków nie zawsze skuteczny.
- Elektrokoagulacja – wypalanie włókniaka prądem elektrycznym wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym. Podczas zabiegu wykorzystuje się prąd o wysokiej częstotliwości.
- Laseroterapia (laser CO2) – nieduże zmiany chorobowe można usuwać za pomocą wiązki lasera. To małoinwazyjna metoda.
- Resekcja (usunięcie chirurgiczne) – zabieg wykonywany jest ambulatoryjnie i nie wymaga dłuższego pobytu w szpitalu. Procedura ta zwykle stosowana jest w przypadku włókniaków o dużych rozmiarach (zarówno miękkich, jak i twardych).
W jaki sposób wybieramy metodę leczenia? Wybór konkretnej procedury zależy od kilku czynników, takich jak wiek pacjentki czy charakter zmiany. Należy pamiętać, że gruczolakowłókniaki mają tendencję do odrastania, dlatego powinny być stale kontrolowane.
