USG dopochwowe, znane także jako USG transwaginalne, to nieinwazyjne, a zarazem bardzo dokładne badanie, które wykorzystywane jest w diagnostyce ginekologicznej. Pozwala na wykrycie i wstępne diagnozowanie wielu niepokojących zmian w obrębie macicy czy też jajników. Co jeszcze wykrywa USG dopochwowe? Jak przebiega badanie? Czy należy się do niego specjalnie przygotować? Poniżej odpowiem na te i inne pytania, które najczęściej słyszę od swoich pacjentek.
Na czym polega USG dopochwowe?
USG transwaginalne to badanie, które pozwala na wczesne wykrycie wielu schorzeń, a także monitorowanie stanu narządów płciowych. Ma ono charakter nieinwazyjny i wykonywane jest przez pochwę. To badanie obrazowe, które wykorzystuje fale dźwiękowe do tworzenia obrazu narządów wewnętrznych, w tym przypadku — macicy, jajników i jajowodów. Regularne wykonywanie USG transwaginalnego pozwala wykryć podejrzane zmiany, co w wielu przypadkach znacznie zwiększa szanse na skuteczne wyleczenie.
Wskazania i przeciwwskazania do wykonania USG transwaginalnego
USG domaciczne wykonuję zarówno czysto profilaktycznie u swoich pacjentek raz do roku, a także z dowolną częstotliwością u kobiet, które zaobserwowały u siebie niepokojące objawy, takie jak:
- Zaburzenia miesiączkowania – na przykład zbyt długie przerwy między miesiączkami, bardzo obfite lub bardzo skąpe krwawienia.
- Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych – pojawiające się na przykład między kolejnymi miesiączkami lub po stosunku.
- Dolegliwości bólowe – na przykład bolesne miesiączki, ból podczas stosunku, ból w dole brzucha o nieustalonym pochodzeniu.
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu.
Badanie transwaginalne powinno być wykonywane jako element kontrolnego badania ginekologicznego, przynajmniej raz na rok oraz kilkakrotnie w trakcie ciąży. Wykonuję je także u pacjentek, co do których mam podejrzenie nieprawidłowości w obrębie układu rozrodczego, które mogą skutkować między innymi niepłodnością.
Co do przeciwwskazań, to nie ma ich zbyt wiele. Badania tego typu nie przeprowadza się z zasady u pacjentek ze świeżymi ranami narządów płciowych oraz u kobiet, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia (w takiej sytuacji możliwe jest wykonanie badania przez powłoki brzuszne).
USG dopochwowe – co wykrywa?
Badanie USG dopochwowe pozwala wykryć ewentualne nieprawidłowości w obrębie błony śluzowej jamy macicy, trzonu i szyjki macicy, a także jajników. Procedura jest niezwykle skuteczna w diagnozowaniu schorzeń, takich jak:
- Endometrioza – gruczolistość macicy, które polega na występowaniu komórek błony śluzowej macicy poza jej jamą. Choroba ta w wielu przypadkach prowadzi do niedrożności jajowodów, a nawet niepłodności.
- Zespół policystycznych jajników – zaburzenie to objawia się obecnością niewielkich pęcherzyków w jajnikach, co może prowadzić do niepłodności.
- Wady anatomiczne macicy i jej nieprawidłowe ułożenie – tyłozgięcie macicy, macica dwurożna czy macica przegrodzona to tylko kilka przykładów. Wiele z tych wad może utrudniać zajście w ciąże i jej utrzymanie.
- Polipy i mięśniaki macicy – łagodne guzy, które jednak mogą powodować nieprzyjemne dolegliwości (na przykład bardzo obfite krwawienia miesiączkowe, czy też bóle w dole brzucha).
USG transwaginalne to jednak przede wszystkim skuteczne metoda diagnostyczna, pozwalająca wykryć zmiany nowotworowe w obrębie narządów płciowych, w tym raka jajnika.
Pamiętaj, że…
USG dopochwowe pomaga wykryć raka jajnika, ale może też pokazać torbiele, które nie są groźne. Dlatego diagnostyka powinna być rozszerzona o dodatkowe badania z krwi (markery Ca-125 i HE-4). A w razie potrzeby również o dodatkowe i dokładniejsze badania obrazowe (rezonans magnetyczny).
USG transwaginalne – przygotowanie i przebieg badania
W swoim gabinecie od młodych pacjentek często słyszę pytania o sam przebieg badania: czy USG transwaginalne boli, jak się do niego przygotować, kiedy najlepiej je wykonać? Skupmy się na początek na tym, jak takie badanie wygląda. Przed jego rozpoczęciem przeprowadzam z pacjentką szczegółowy wywiad medyczny – pytam ją między innymi o datę ostatniej miesiączki, trwające lub przebyte choroby ginekologiczne, a także przyjmowane leki. Następnie pacjentka kładzie się na kozetce, a ja wprowadzam do jej pochwy specjalną głowicę emitującą ultradźwięki (sonda zabezpieczona jest lateksową ochronką, którą dodatkowo pokrywa się żelem nawilżającym). Procedura jest nieinwazyjna i bezbolesna – część pacjentek może jednak odczuwać niewielki dyskomfort. USG transwaginalne trwa około 10 minut. W trakcie badania możliwe jest ocenienie ewentualnych zmian w obrębie narządów rodnych.
Badanie nie wymaga szczególnych przygotowań. Pamiętaj jednak, by zadbać o higienę miejsc intymnych i opróżnić pęcherz. Nie ma potrzeby usuwania owłosienia. Dla większego komfortu załóż wygodną odzież, które nie krępuje ruchów.
Jak głęboko wprowadzana jest sonda podczas USG dopochwowego?
Podczas badania USG dopochwowego sonda jest wprowadzana na głębokość około 5–10 centymetrów, przy czym w większości przypadków wystarczy 5–7 cm, aby uzyskać czytelny obraz narządów miednicy mniejszej, takich jak macica, jajniki czy endometrium.
Kiedy USG transwaginalne? W jakim cyklu wykonać badanie ?
Staram się przypominać moim pacjentkom, że USG transwaginalne to bardzo ważne badanie, dlatego powinny wykonywać je regularnie. Zaleca się, aby kobiety po 30. roku życia wykonywały je co najmniej raz w roku, a pacjentki z obciążeniami genetycznymi (np. zdiagnozowany w rodzinie nowotwór jajnika) nawet co 6 miesięcy.
Kiedy najlepiej wykonać badanie?
Teoretycznie USG transwaginalne można wykonać w dowolnym dniu cyklu, ale najlepiej zrobić to między 5. a 10. dniem cyklu. Dlaczego właśnie wówczas? Wynika to z faktu, że w tych dniach cyklu endometrium jest najcieńsze, dzięki czemu obraz podczas badania jest najdokładniejszy. Oczywiście, jeśli masz jakieś niepokojące objawy, nie zwlekaj z wizytą – lepiej wykonać badanie niezwłocznie niż czekać kolejny tydzień lub dwa.
Czy wykonuje się USG dopochwowe podczas okresu? To pytanie również nurtuje moje pacjentki. Odpowiedź brzmi: to zależy od sytuacji. Zawsze rekomenduję wykonanie takiego badania w określone dni cyklu (między 5. a 10. dniem). Zdarza się jednak, że USG należy wykonać w trybie pilnym – w takiej sytuacji wykonuję je niezależnie od okoliczności, nawet podczas miesiączki.
NFZ czy prywatnie – którą opcję wybrać?
USG transwaginalne można wykonać zarówno w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jak i prywatnie. W pierwszym przypadku odbywa się ono podczas rutynowej kontroli ginekologicznej – o ile gabinet jest wyposażony w odpowiedni sprzęt, a przychodnia ma podpisany kontrakt z NFZ. W drugim przypadku należy liczyć się z kosztami rzędu 120–250 złotych.
Na koniec pragnę przypomnieć, że to niezwykle ważne badanie, które może uratować życie. Wczesne wykrycie wielu nieprawidłowości daje duże szanse na całkowite wyleczenie.