Rak sutka to nowotwór złośliwy, który najczęściej dotyka kobiety między 40. a 70. rokiem życia. To dość rzadki typ nowotworu wywodzący się z komórek nabłonkowych — według szacunków stanowi on niespełna 5% wszystkich nowotworów złośliwych piersi. Jakie są charakterystyczne objawy tego schorzenia? Skąd bierze się rak sutka? Jak wygląda leczenie tego nowotworu i jakie ma rokowania? To pytania, które najczęściej słyszę od moich pacjentek. Poniżej znajdziesz odpowiedzi oraz wiele praktycznych informacji.
Rak brodawki sutkowej – charakterystyka i rodzaje
Rak sutka to nowotwór wywodzący się ze zrazików lub nabłonków gruczołu sutkowego. Zaraz za rakiem płuc jest najczęstszą przyczyną zgonów wśród kobiet chorujących na nowotwory złośliwe. Nowotwór sutka może występować jako pierwotny lub wtórny — w drugim przypadku jest wynikiem przerzutów z nowotworu rozwijającego się w innym narządzie.
Warto wiedzieć…
Rak sutka nie dotyczy wyłącznie kobiet. Rzadko, ale występuje także u mężczyzn. Znacznie częściej u pacjentów płci męskiej rozwija się ginekomastia, czyli łagodna choroba gruczołów piersiowych. Powoduje ona powiększenie piersi i rzadko przeradza się w nowotwór.
Omawiając temat nowotworów sutka, muszę wspomnieć o podziale na zmiany łagodne i złośliwe. Różnica między nimi polega na występowaniu nacieków na okoliczne tkanki oraz tworzeniu się przerzutów na narządy – również te odległe.
Warto wiedzieć…
Nawet 8 na 10 zdiagnozowanych nowotworów w obrębie brodawki sutkowej to zmiany łagodne – zwykle są to włókniaki.
Rodzaje raka sutka
Istnieją różne podziały zmian nowotworowych sutka. Jeden z nich skupia się miejscu ich powstawania, czyli pochodzeniu komórek nowotworowych w obrębie gruczołu piersiowego. W ramach tego podziału wyróżniamy:
- Rak zapalny sutka — jego komórki rozprzestrzeniają się po całym gruczole, co znacznie utrudnia jego rozpoznanie. Jego cechą charakterystyczną jest stan zapalny atakujący cały narząd.
- Rak przewodowy sutka — ma swoje początki w nabłonku przewodów wyprowadzających gruczołów mlecznych. Jego wystąpienie powoduje zatkanie światła przewodów, a to w konsekwencji hamuje prawidłowy odpływ wydzieliny gruczołowej i prowadzi do powstawania torbieli.
- Rak zrazikowy sutka — powstaje z komórek produkujących wydzielinę gruczołową. Inaczej niż w przypadku raka przewodowego, nie dochodzi tu do zastoju treści, przez co pierwsze symptomy pojawiają się znacznie później.
Guz na sutku — stopnie zaawansowania
Ten podział opiera się na stopniach zaawansowania występujących zmian. W medycynie określamy je jako:
- Stadium 0, czyli rak in situ — to bardzo wczesne stadium choroby nowotworowej. Na tym etapie średnica raka nie przekracza zazwyczaj 2 cm. Zmiana nie powoduje też przerzutów ani nie nacieka na okoliczne tkanki.
- Stadium I — zwykle w tym stadium nowotwór nacieka już na sąsiednie tkanki, ale nadal nie daje przerzutów i posiada bardzo dobre rokowania.
- Stadium IIA — średnica zmiany nie przekracza jeszcze 2 cm, ale rak daje przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych. Tym stadium określamy także nowotwór, którego średnica mieści się w przedziale 2-5 cm, ale nie daje on przerzutów.
- Stadium IIB — na tym etapie rak zajmuje węzły chłonne i ma maksymalnie 5 cm lub jest większy, ale w dalszym ciągu nie daje przerzutów na węzły chłonne.
- Stadium IIIA — nowotwór jest większy niż 5 cm, daje przerzuty na węzły chłonne.
- Stadium IIIB — to stadium odpowiada zapalnemu rakowi sutka.
- Stadium IV — nowotwór daje przerzuty do odległych narządów.
Przyczyny powstania i czynniki ryzyka
Rak sutka oraz inne nowotwory piersi spowodowane są dzieleniem i namnażaniem nieprawidłowych komórek. Dodatkowo istnieje kilka czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania. Należą do nich m.in.:
- Wiek — w przypadku nowotworów sutka najbardziej narażoną grupą są panie w wieku 40+.
- Genetyka — uwarunkowania genetyczne stanowią przyczynę rozwoju 10-30% wszystkich nowotworów.
- Używki — zwłaszcza palenie papierosów i nadużywanie alkoholu wpływają na szybszy postęp choroby, a także gorsze rokowania.
- Otyłość — ryzyko zachorowania na nowotwory piersi wzrasta aż o 58% u kobiet z drugim i trzecim stopniem otyłości.
- Ekspozycja na promieniowanie jonizujące — wielu specjalistów zwraca uwagę na fakt, iż rak sutka może być spowodowany wcześniejszą radioterapią innego nowotworu.
- Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) — stosowanie hormonalnej terapii zastępczej HTZ u kobiet w okresie menopauzalnym zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór sutka.
Rak sutka — objawy
Wczesne stadium raka sutka zwykle przebiega bezobjawowo. Chorobę najczęściej diagnozuje się przypadkiem podczas badań diagnostycznych. Jednym z pierwszych i zarazem najbardziej charakterystycznych symptomów jest niebolesny, wyczuwalny guz w piersi, który każdą z pacjentek powinien skłonić do szybkiej konsultacji z lekarzem. Jakie jeszcze objawy powinny Cię zaniepokoić?
- Wciągnięcie brodawki sutkowej, tzw. "pępek rakowy".
- Narośl na brodawce sutkowej.
- Wysypka lub wyciek z brodawki (żółtawy lub krwawy).
- Owrzodzenie brodawki lub skóry piersi.
- Zmiana wielkości lub kształtu piersi.
- Swędzenie, mrowienie lub zaczerwienienie sutka i/lub otoczki lub całej piersi.
- Powiększone węzły chłonne (pod pachą, w okolicy nad lub pod obojczykiem).
Rozpoznanie raka sutka — jakie badania diagnostyczne należy wykonać?
Diagnostyka nowotworu sutka opiera się na kilku rodzajach badań. Pierwszym z nich jest badanie lekarskie, obejmujące szczegółowy wywiad oraz badanie palpacyjne piersi i dołów pachowych. Podczas rozmowy zawsze pytam swoje pacjentki o ogólny stan zdrowia, zaobserwowane objawy, a także historię chorób nowotworowych w rodzinie. Kobietom należącym do grupy ryzyka związanej z mutacjami genów BRCA zlecam dodatkowo wykonanie badań genetycznych oraz badanie markerów nowotworowych (antygen CA 15-3, antygen CA 125, antygen rakowo-płodowy CEA).
Warto wiedzieć…
W przypadku nosicielstwa mutacji genu BRCA1 prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi sięga aż 70%. Ryzyko związane z mutacja genu BRCA2 jest mniejsze i wynosi ok. 56%.
Na liście badań, które należy wykonać w przypadku podejrzenia nowotworu sutka, znajdują się badania obrazowe: mammografia, ultrasonografia i rezonans magnetyczny. Jeśli podczas wykonywania mammografii zostaną stwierdzone jakiekolwiek nieprawidłowości, to kolejnym krokiem jest zwykle wystawienie skierowania na rezonans magnetyczny piersi. Podczas tego badania pacjentka umieszczana jest w aparacie w kształcie tuby. Cała procedura trwa kilkadziesiąt minut i przeprowadzana jest w pozycji leżącej na brzuchu.
Badaniem ostatecznie potwierdzającym zmiany nowotworowe jest biopsja. Analiza histopatologiczna pozyskanego materiału pozwala na dokładną ocenę wyciętej zmiany. Badanie to nie tylko dostarcza nam informacji na temat rodzaju raka piersi, ale również umożliwia opracowanie skutecznego planu leczenia.
Metody leczenia raka sutka
Istnieje kilka różnych metod leczenia zarówno raka piersi, jak i sutka. Wybór konkretnej uzależniony jest od kilku czynników, w tym m.in.: ogólnego stanu zdrowia pacjentki, wielkości i lokalizacji guza, czy obecności przerzutów na węzły chłonne i odległe narządy. Wspomniane metody to:
- Leczenie chirurgiczne — polega ono na usunięciu niepokojącej zmiany wraz z marginesem zdrowej tkanki otaczającej guz. U większości pacjentek wykonuje się częściową resekcję. W skrajnych przypadkach niezbędna jest radykalna mastektomia łącznie z usunięciem zajętych węzłów chłonnych.
- Chemioterapia — stosowana jest zarówno przed zabiegiem chirurgicznym (w celu zmniejszenia zmian), jak i po zabiegu w celu zapobiegania nawrotom choroby.
- Radioterapia — to zwykle terapia uzupełniająca, którą stosuje się w celu wyeliminowania pozostałych komórek nowotworowych po leczeniu chirurgicznym. Ta metoda wykorzystywana jest także w przypadku pacjentek z pojedynczymi guzami, które dają przerzuty.
- Hormonoterapia — odpowiednio dobrana terapia hormonalna może wpłynąć hamująco na wzrost nowotworów hormonozależnych. Daje też mniej niepożądanych skutków ubocznych niż na przykład chemioterapia.
- Immunoterapia — w tej metodzie leczenia niezwykle ważne są właściwości samego układu odpornościowego, który wykazuje zdolność do namierzania i atakowania komórek rakowych. Immunoterapia ma na celu aktywowanie oraz wzmocnienie tych mechanizmów.
W przypadku otrzymania diagnozy wskazującej na jakikolwiek typ nowotworu, nie należy zakładać najgorszego – często powtarzam moim pacjentkom, że współczesna medycyna potrafi skutecznie leczyć różne rodzaje i stadia nowotworów, prowadząc u wielu osób do całkowitego wyleczenia lub choćby do znacznego spowolnienia jej rozwoju.
Nowotwór złośliwy sutka – rokowania
Na rokowanie w przypadku raka sutka wpływ ma kilka istotnych czynników, takich jak wielkość nowotworu, naciekanie na okoliczne tkanki i obecność przerzutów, czy stopień złośliwości raka. Zawsze podkreślam, że wcześnie wykryty rak piersi bądź sutka jest wyleczalny. Wczesne postawienie diagnozy i szybkie wdrożenie leczenia znacznie zwiększa rokowania pacjentek.
W tym miejscu muszę podkreślić rolę wykonywania badań profilaktycznych i samobadania piersi. Samobadanie piersi najlepiej wykonywać co miesiąc — pod koniec lub kilka dni po miesiączce. Poza tym w ramach profilaktyki nowotworów sutka i piersi należy wykonywać zalecane badania obrazowe: USG lub mammografię – w zależności od wieku i indywidualnych wskazań medycznych.
