Rak sromu – charakterystyczne objawy, rozpoznanie i możliwości leczenia

Z roku na rok wielu pacjentów otrzymuje diagnozę: nowotwór. W przypadku kobiet najczęściej diagnozowany jest rak piersi. Znacznie rzadziej rozpoznawanym nowotworem jest rak sromu, który stanowi około 0,7% wszystkich złośliwych nowotworów ginekologicznych. Jest to rzadka choroba, którą pacjentki często mylą z innymi schorzeniami. Jakie są charakterystyczne objawy raka sromu? Jakie badanie należy wykonać, by potwierdzić lub wykluczyć ten typ nowotworu? Czy w przypadku zachorowania można mówić o pełnym powrocie do zdrowia?

Czym jest rak sromu i jakie są jego przyczyny?

Nowotwór sromu występuje stosunkowo rzadko i najczęściej dotyka kobiety po 60. roku życia. W Polsce taką diagnozę otrzymuje rocznie blisko 500 kobiet. Na całym świecie zapada na niego około 27 tysięcy kobiet rocznie. Co ciekawe, większość zachorowań obserwuje się w krajach wysoko rozwiniętych.

Czym jest rak sromu? To złośliwy nowotwór zewnętrznych narządów rodnych kobiety. W większości przypadków rozwija się on na wargach sromowych większych, rzadziej na wargach sromowych mniejszych lub w okolicach łechtaczki. Rozróżniamy dwa typy raka sromu:

1. Nowotwór związany z infekcją HPV – dotyczy on głównie kobiet w wieku 40-55 lat. Przyjmuje formę drobnych grudek o różnorodnej barwie, które pojawiają się w okolicach intymnych. Zmiany te zazwyczaj można wyczuć podczas czynności higienicznych, na przykład podczas kąpieli.
2. Nowotwór niezwiązany z HPV – ten typ raka rozwija się u kobiet starszych (około 70. roku życia) i przybiera formę pojedynczej, rozlanej zmiany.

Rozwój raka sromu w obydwu tych przypadkach poprzedzają zwykle zmiany zachodzące w nabłonku powierzchniowym skóry sromu, które w medycynie określamy jako śródnabłonkowa neoplazja sromu.

Już z samego podziału na dwa typy możemy jasno określić przyczyny występowania tego typu nowotworów. Pierwszą z przyczyn jest zakażenie wirusem HPV. Drugi typ nowotworu powstaje na podłożu przewlekłych zmian zapalnych.

Wiele spośród moich pacjentek, które starają się dbać o profilaktykę, dopytuje o czynniki ryzyka tego rodzaju nowotworu. Należą do nich m.in.:

• leczenie immunosupresyjne,
• palenie papierosów,
• wielu partnerów seksualnych,
• wczesne rozpoczęcie współżycia,
• przewlekłe stany zapalne i dystrofie sromu, takie jak liszaj twardzinowy czy przerostowa dystrofia sromu.

Rak sromu – objawy

Rak sromu w pierwszej fazie choroby rzadko wywołuje charakterystyczne objawy i w przypadku większości kobiet przebiega bezobjawowo. Najczęściej jednak pacjentki zgłaszają się do mnie z pieczeniem i świądem w okolicach miejsc intymnych. Symptomy te są przez wiele osób bagatelizowane – pacjentki nie wiążą ich z rozwojem zmian nowotworowych i często mylnie zakładają, że są to infekcje grzybicze lub bakteryjne.

Rak sromu – jak wygląda i jakie wywołuje dolegliwości?

Do najczęstszych symptomów tego nowotworu należą:

• zmiany w kolorze skóry lub nieprawidłowości przypominające owrzodzenie bądź brodawki,
• ból odczuwany podczas stosunku (to rzadki objaw, który można zaobserwować na wczesnym etapie raka sromu),
• tkliwy i wrażliwy srom,
• ból podczas oddawania moczu (w zaawansowanym etapie choroby),
• nieprawidłowe krwawienia,
• nieprawidłowa wydzielina z dróg rodnych,
• guz w obrębie pachwiny.

Pamiętaj, że…

Rak sromu może wywoływać różne objawy – nie zawsze, a raczej rzadko można zaobserwować wszystkie symptomy w jednym czasie. Każda niepokojąca zmiana wymaga konsultacji i profesjonalnej diagnostyki. 

Jak szybko rozwija się rak sromu?

Rak warg sromowych zazwyczaj rozwija się powoli, często kilka lat, nie wywołując przy tym niepokojących objawów. W przebiegu tego nowotworu wyróżniamy 4 stadia:

Stadium I – zmiany ograniczają się wyłącznie do sromu i/lub krocza, a sam nowotwór nie jest obecny w przerzutach na węzły chłonne.

Stadium II – guz nadal nie powoduje przerzutów na węzły chłonne, jednak rozprzestrzenia się na pobliskie struktury (cewka moczowa, pochwa, a nawet odbyt).

Stadium III – na tym etapie guz jest obecny w przerzutach na regionalne węzły chłonne.

Stadium IV – najbardziej zaawansowana faza nowotworu, który może dawać przerzuty na dalej położone narządy i węzły chłonne.

Diagnostyka i leczenie raka warg sromowych

W mojej praktyce medycznej diagnostyka rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego, który poprzedza badanie fizykalne. Podczas tego ostatniego oceniam zmiany występujące na sromie, w szczególności ich wielkość, stopień rozproszenia, kolor oraz towarzyszące im objawy. Badanie fizykalne obejmuje także palpację węzłów chłonnych pachwinowych.

W przypadku podejrzenia raka sromu zlecam wykonanie następujących badań:

• Biopsja – to jedno ze standardowych badań, które polega na pobraniu fragmentu tkanki do badania histopatologicznego. Procedurę powtarza się także po usunięciu zmian nowotworowych, aby ostatecznie potwierdzić rozpoznanie i ocenić czy brzegi wyciętego fragmentu są wolne od komórek nowotworowych (tzw. marginesy chirurgiczne).
• Wulwoskopia – odmiana kolposkopii, która umożliwia dokładne obejrzenie nabłonka i skóry sromu.
• Badania obrazowe – RTG klatki piersiowej, tomografia czy rezonans miednicy mniejszej stosuje się zazwyczaj w dalszych stadiach choroby. Badania te wykonuje się w celu wykrycia ewentualnych przerzutów.
• Badania ginekologiczne – cytologia, kolposkopia szyjki macicy oraz USG ginekologiczne to przykłady badań, które pozwalają wykluczyć nowotwory innych narządów płciowych.

Wybór konkretnej metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania i typu histologicznego nowotworu. Do obecnie stosowanych metod walki z tym nowotworem zaliczamy:

• Leczenie chirurgiczne – jest ono stosowane zazwyczaj w pierwszych stadiach choroby i obejmuje usunięcie zmiany, często razem z okolicznymi węzłami chłonnymi. W skrajnych przypadkach koniecznie jest radykalne usunięcie sromu (wulwektomia).
• Radioterapię — metoda stosowana jest jako leczenie uzupełniające po chirurgicznym usunięciu zmienionych przerzutowo węzłów chłonnych. U pacjentek, które nie mogą zostać poddane operacji chirurgicznej, radioterapia stosowana jest jako leczenie radykalne.
• Chemioterapię — jest ona stosowana przedoperacyjnie w celu ograniczenia masy guza i zwiększeniu szansy na wykonanie zabiegu chirurgicznego. Chemioterapia stosowana jest także jako samodzielna metoda leczenia raka sromu w przypadku pacjentek z nawrotami niepoddającymi się leczeniu miejscowemu.

Wśród bardziej nowoczesnych metod wymienia się także waporyzację laserem CO2. Zabieg ten polega na zastosowaniu na zmianę wiązki lasera, która ma za zadanie odparować zmienioną chorobowo tkankę. To stosunkowo mało inwazyjna metoda – podobnie jak terapia fotodynamiczna (PDT). W tej metodzie zmianę naświetla się światłem o określonej długości fali, co skutkuje selektywnym zniszczeniem zmienionych chorobowo komórek. Zabieg jest dobrze tolerowany i bezpieczny.

Jakie są rokowania w przypadku raka sromu?

Rokowania w przypadku tego nowotworu są dobre. Podobnie jednak jak w przypadku innych nowotworów zależą od kilku czynników, w tym stopnia zaawansowania choroby oraz obecności przerzutów do węzłów chłonnych. Przy braku przerzutów 5-letnie przeżycie wynosi nawet 80%. U 3 na 10 pacjentek dochodzi do nawrotu choroby, z czego większość ma miejsce w ciągu 2 lat od zakończenia leczenia.

Pamiętaj, że…

Statystyki to tylko liczby, a współczesna medycyna oferuje coraz bardziej zaawansowane i skuteczne metody leczenia nowotworów.

Profilaktyka raka sromu

Wiele pacjentek, u których zdiagnozowałam raka sromu, zastanawia się, czy można było zminimalizować ryzyko choroby. W tym miejscu muszę wspomnieć, że obecnie nie prowadzi się badań przesiewowych w kierunku tego typu nowotworu. Wynika to między innymi z faktu,  że schorzenie to występuje dość rzadko. Do profilaktyki pierwotnej należy jednak zaliczyć szczepienie przeciw wirusowi HPV, który jest jednym z czynników ryzyka rozwoju raka sromu i innych nowotworów ginekologicznych. Szczepionkę można podawać dzieciom w wieku szkolnym, najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Jest ona w Polsce refundowana dla wybranych grup wiekowych. Profilaktyka tego, jak również wszelkich innych nowotworów ginekologicznych, obejmuje również regularne wizyty ginekologiczne oraz konsultowanie z lekarzem wszelkich niepokojących objawów (świądu, nietypowych krwawień, guzków czy owrzodzeń).