Według statystyk polipy macicy dotyczą nawet około 6-12% kobiet w wieku rozrodczym. Problem diagnozowany jest jeszcze częściej u pacjentek w okresie menopauzy i po jej zakończeniu. Czy polip macicy jest złośliwy i jakie daje rokowania? Jak rozpoznać polipy, by szybko wdrożyć leczenie? To pytania, które często słyszę od swoich pacjentek – zarówno tych, u których wykryto polipy, jak i u pań chcących zadbać o profilaktykę. W poniższym artykule wyjaśnię, czym dokładnie są polipy, jak powstają, w jaki sposób można je wykryć i czy są jakieś sposoby na to, aby ich uniknąć.
Czym są polipy i gdzie się pojawiają?
Polip to guzowata, miękka zmiana, która pod względem kształtu przypomina maczugę. Jej trzon przytwierdzony jest do błony śluzowej wyścielającej dany narząd. Zwykle polip ma łagodny charakter, jednak zdarzają się też polipy, które ulegają zezłośliwieniu. Polipy pojawiają się w obrębie różnych narządów. Najczęściej diagnozowane są polipy jamy nosowej, jelita grubego czy żołądka. Więcej o polipach przeczytasz w artykule: Czym są polipy?
W tym tekście omówię jednak wyłącznie polipy macicy, a konkretniej polipy szyjki oraz trzonu macicy, które występują u kobiet i są efektem nieprawidłowego rozrostu błony śluzowej macicy.
Jak wyglądają polipy macicy?
To częste pytanie, które słyszę od pacjentek. Polip macicy (polip endometrialny lub szyjki macicy) niczym nie różni się w wyglądzie od polipów występujących na innych narządach. Zmiana ma kropelkowaty kształt i najczęściej nie ulega zezłośliwieniu.
W przypadku przerostów pojawiających się w obrębie macicy mówimy o polipach szyjki macicy i polipach trzonu macicy. Każdy z nich jest odrębną jednostką chorobową, jednak zdarza się, że u jednej pacjentki diagnozuję występowanie obydwu tych zmian jednocześnie.
Czym różni się polip endometrialny od polipa szyjki macicy?
Polip szyjki macicy najczęściej wyrasta z kanału szyjki macicy, a jego średnica zwykle nie przekracza 3 centymetrów. U niektórych pacjentek zmiany są bardziej rozrośnięte lub zlokalizowane wewnątrz kanału szyjki macicy. To jednak dość rzadkie przypadki. Polipy szyjki macicy najczęściej wykrywam podczas badania przy pomocy wziernika. Ich zdiagnozowanie nie powinno być jednak powodem do niepokoju – tego typu przerosty diagnozuję dość często, a dobra informacja dla pacjentek jest także, że bardzo rzadko ulegają one zezłośliwieniu (ok. 0,1% przypadków).
Polip trzonu macicy, czyli polip endometrialny, osiąga podobną wielkość do polipa szyjki macicy. W rzadkich przypadkach przerost osiąga rozmiary sięgające kilkunastu centymetrów. Polipy endometrialne występują samodzielnie lub w większej ilości i są wykrywane najczęściej podczas badania USG. Tego typu zmiany również nie mają tendencji do zezłośliwienia – szacuje się, że jedynie u 1% pacjentek dochodzi do powstania nowotworu. Skąd się biorą? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Przyczyny powstawania polipów macicy nie są do końca znane, jednak wielu specjalistów podejrzewa, że wpływ na ich pojawienie się mogą mieć zmiany hormonalne i podniesiony poziom estrogenów w organizmie.
Polipy macicy – objawy
Jak rozpoznać polipy macicy? To pytanie zadaje mi wiele pacjentek. Objawy mogą się różnić w zależności od rodzaju i miejsca lokalizacji polipów. W niektórych przypadkach ich obecność nie powoduje żadnych charakterystycznych objawów.
Najczęstsze objawy polipów szyjki macicy:
- plamienia między miesiączkami,
- plamienia po stosunku,
- upławy z domieszką krwi lub bez,
- predyspozycje do infekcji intymnych,
- bóle podbrzusza (wyłącznie w sytuacji, gdy polip osiąga znaczne rozmiary).
Najczęstsze objawy polipów trzonu macicy:
- plamienia między miesiączkami,
- obfite lub przedłużające się krwawienia miesiączkowe,
- upławy z domieszką krwi.
Te trzy objawy powinny być szczególnie niepokojące, jeśli występują u pacjentek po klimakterium. Powodem do niepokoju powinny być także nasilające się bóle w podbrzuszu, które mogą wskazywać na fakt, że polip osiągną duże rozmiary i może uciskać na otaczające tkanki.
Diagnostyka polipów macicy
Polipy w obrębie szyjki i trzonu macicy najczęściej wykrywane są przypadkowo podczas rutynowych badań w gabinecie ginekologicznym (USG dopochwowe, badanie z użyciem wziernika). To dlatego regularne wizyty u ginekologa są podstawą profilaktyki różnego rodzaju schorzeń. Warto odwiedzać specjalistę raz do roku nawet wówczas, gdy nie ma się żadnych dolegliwości. Podstawą diagnostyki polipów macicy jest również szczegółowy wywiad medyczny. Podczas rozmowy pytam pacjentki o zaobserwowane objawy, odczuwane dolegliwości oraz ogólny stan zdrowia. Po rozmowie zapraszam ja na fotel ginekologiczny, a podczas badania oglądam szyjkę macicy oraz wykonuję badanie USG, by potwierdzić lub wykluczyć obecność polipów oraz innych niepokojących zmian.
Warto wiedzieć…
Polipy macicy są najlepiej widoczne w 5-10 dniu cyklu. Wynika to z faktu, iż w początkowej fazie cyklu widoczność wnętrza macicy jest znacznie lepsza.
U niektórych pacjentek pojawia się problem z widocznością polipów podczas badania – w ich przypadku stosuję dodatkowo sonohisterografię. To badanie ultrasonograficzne, które polega na wypełnieniu jamy macicy płynem przez cienki cewnik. Innym często stosowanym badaniem jest histeroskopia. Procedura polega na wprowadzeniu niewielkiej kamery przez szyjkę macicy do wnętrza macicy i wzrokowej ocenie błon śluzowych. Ostateczną diagnozę lekarz stawia po wykonaniu badania histopatologicznego, które pozwala także potwierdzić, czy zmiana ma charakter łagodny, czy złośliwy.
Leczenie polipów
Wybór konkretnej metody leczenia zależy od kilku czynników, w tym od wielkości zmiany oraz jej charakteru. W przypadku polipów o niewielkich rozmiarach, które nie powodują żadnych dolegliwości, zazwyczaj pozostawiamy polipa i skupiamy się na jego obserwacji – istnieje szansa, że wchłonie się on samoistnie lub też będzie utrzymywał bezobjawowy charakter i niewielkie rozmiary.
Duże polipy wymagają leczenia zabiegowego. Jedną z metod usuwania polipów jest polipektomia. To nieinwazyjny zabieg, który trwa maksymalnie kilkanaście minut i wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Polega ona na usunięciu niepokojącej zmiany przy pomocy skalpela lub urządzenia emitującego fale radiowe. Na koniec lekarz wykonuje łyżeczkowanie, które ma wyeliminować możliwość odrośnięcia polipa.
W przypadku polipów endometrialnych zwykle wykonuje się histeroskopię operacyjną. Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym i polega na wprowadzeniu do wnętrza macicy specjalnego endoskopu z niewielką kamerą oraz mikronarzędziami chirurgicznymi. Zmianę po usunięciu przekazuje się do badania histopatologicznego.
Inną metodą leczenia jest farmakoterapia. Stosowane leki mają zapobiec rozrostowi polipa oraz przyczynić się do jego zaniku. Złuszczone komórki endometrium usuwane są następnie z organizmu samoistnie podczas miesiączki.
Co z profilaktyką?
Wiele pacjentek pyta mnie o to, czy istnieje jakaś profilaktyka polipów. Czy można w jakiś sposób uniknąć tego rodzaju zmian. Niestety w tym miejscu muszę jasno powiedzieć, że nie ma skutecznych sposobów, które pozwoliłyby zapobiec powstawaniu polipów w macicy. Moje pacjentki zachęcam jednak do wykonywania cyklicznych badań profilaktycznych, w tym badań ginekologicznych – najlepiej wykonywać je przynajmniej raz w roku. Cytologia, badanie krwi (morfologia), USG ginekologiczne czy badanie piersi pozwalają szybko wykryć najczęstsze nieprawidłowości i równie szybko wdrożyć leczenie. To z kolei znacznie zwiększa szansę na pełny powrót do zdrowia.