Przełyk Barretta – objawy, klasyfikacja, długość życia i leczenie

Wielu moich pacjentów skarży się na nieprzyjemne pieczenie w przełyku, krępujące odbijanie czy dyskomfort w nadbrzuszu po jedzeniu. Te objawy, choć mogą wydawać się błahe, często utrzymują się tygodniami, miesiącami. I wtedy – to już nie chwilowa dolegliwość. To sygnał czegoś trwalszego. Czegoś, co może prowadzić do przewlekłych zmian. Tak właśnie objawia się przełyk Barretta. Choć wielu mówi o chorobie Barretta lub zespole Barretta zamiennie, najważniejsze jest to, by rozpoznać pierwsze objawy i wiedzieć, z czym naprawdę mamy do czynienia.

Każdy objaw, który trwa dłużej, powinien zapalić wewnętrzną lampkę ostrzegawczą. I z całą odpowiedzialnością przestrzegam przed samodiagnozowaniem się przez Internet.

Przełyk Barretta – kto choruje, kiedy podejrzewać zespół Barretta?

Zespół Barretta to pojęcie, którego używa się zamiennie z nazwą choroba Barretta – oba dotyczą tego samego stanu, w którym nabłonek przełyku zostaje zastąpiony nieprawidłowym.

Przełyk Barretta (Barrett’s oesophagus, BE) to stan chorobowy, który najczęściej rozwija się w końcowym odcinku przełyku. To właśnie tam naturalny, wielowarstwowy nabłonek płaski zostaje wyparty przez patologiczny – jednowarstwowy, walcowaty, określany też jako gruczołowy, z obecnością metaplazji jelitowej. Co istotne, nie ma znaczenia ani lokalizacja zmiany, ani jej rozległość – by rozpoznać przełyk Barretta, wystarczy obecność tej nieprawidłowej wyściółki.

Przełyk Barretta najczęściej stanowi powikłanie ciężkiej, przewlekłej choroby refluksowej przełyku.

Kto jest najbardziej narażony?

Najczęściej – mężczyzna rasy białej, po 50. roku życia. To właśnie u niego ryzyko wystąpienia BE jest największe. Szczególnie jeśli choroba występowała również w najbliższej rodzinie. Ryzyko rośnie, gdy towarzyszy mu nadwaga – zwłaszcza brzuszna – oraz nadciśnienie tętnicze, często nierozpoznane lub leczone nieregularnie. 

Jego styl życia? Nieregularne posiłki, dieta obfitująca w produkty wysokoprzetworzone i tłuste. Dużo mięsa, soli, cukrów. Mało równowagi. Dużo stresu. I obecność używek.

To właśnie u takich osób – z kumulacją chorób cywilizacyjnych, specyficznym stylem życia i określoną dietą – najczęściej diagnozuje się przełyk Barretta.

Przełyk Barretta – objawy, które mogą prowadzić do raka przełyku

Na początku wszystko wygląda całkiem niegroźnie. Pojawia się zgaga. Czasem uczucie dyskomfortu przy przełykaniu albo ból w nadbrzuszu po jedzeniu. Brzmi znajomo, prawda? Kto z nas nie doświadczył podobnych dolegliwości? Problem zaczyna się wtedy, gdy te objawy nie mijają – nawet po lekach na niestrawność czy nadkwaśność. Zaczynają wracać. Coraz częściej. I zamiast zniknąć, stają się codziennością.

Jeśli tak się dzieje – to moment, żeby zapaliła się lampka ostrzegawcza. Nawet jeśli zdążyłeś się do tych objawów przyzwyczaić, pamiętaj: zgaga, która trwa latami – pięć, dziesięć, a nawet więcej – nigdy nie jest czymś normalnym. Typowe dla przełyku Barretta objawy to długotrwała zgaga, uczucie pieczenia za mostkiem oraz ból w nadbrzuszu – ale u części pacjentów choroba przebiega bezobjawowo.

Dlatego nie odkładaj wizyty u lekarza. Nie czekaj, aż samo przejdzie. Przełyk Barretta, choć nie występuje często (rocznie u ok. 0,67% osób przewlekle chorujących na refluks), niesie realne ryzyko. Tym bardziej, że objawy raka gruczołowego przełyku są bardzo podobne. Łatwo więc pomylić je z czymś niegroźnym.

Co zgłaszają chorzy na raka gruczołowego przełyku?

• Zgagę,
• Nudności,
• Trudności lub ból przy przełykaniu,
• Ból w nadbrzuszu po posiłku,
• Brak apetytu.

Często to kombinacje tych dolegliwości – np. trudności w przełykaniu i ból podczas połykania, albo zgaga połączona z bólem w nadbrzuszu. Co gorsza – nawet połowa osób z metaplazją Barretta może nie mieć żadnych objawów. Żadnych.

Tu ważna rada: co jeść, by zmniejszyć ryzyko przełyku Barretta?

Im dłużej kwas żołądkowy działa na przełyk, tym większe ryzyko powstania zmienionych genetycznie komórek, które mogą przekształcić się w nowotwór złośliwy. Bardzo korzystnie może działać dieta DASH, czy dieta śródziemnomorska, uważana obecnie za jedną z najzdrowszych diet. Bazuje bowiem na produktach, które nie drażnią przełyku i nie powodują nadmiernej produkcji kwasu solnego w żołądku. Prozdrowotny tryb życia w tym zdrowe odżywianie może znacząco zmniejszyć ryzyko przełyku Barretta. Zasada jest jedna: to, czym się odżywiasz,  nie może być tymczasowym rozwiązaniem, chwilowym kaprysem, ale stałą zmianą.

Choroba Barretta – klasyfikacja zmian i jak wygląda diagnostyka

W przypadku choroby Barretta klasyfikacja zmian pomaga określić ryzyko progresji do raka gruczołowego przełyku. Wyróżniamy dwa podstawowe typy zmian:

• okrężny,
• językowaty.

Istnieje też inny podział – według długości odcinka metaplastycznego, czyli inaczej mówiąc: długości zmienionego chorobowo fragmentu przełyku. W tym ujęciu mówimy o:

• długim przełyku – powyżej 3 cm,
• krótkim – poniżej 3 cm,
• ultrakrótkim – poniżej 1 cm.

Ultrakrótki przełyk Barretta bardzo rzadko prowadzi do rozwoju raka gruczołowego. Ale ma też swoją ciemną stronę – jest najtrudniejszy do zdiagnozowania. W przypadkach osób po operacjach antyrefluksowych, a także przy nasilonych objawach GERD i współistniejących czynnikach ryzyka, trzeba uważnie rozważyć możliwość wystąpienia zmian nowotworowych.

Podstawą wykrycia przełyku Barretta jest panendoskopia. To badanie, które – połączone z analizą histopatologiczną pobranych wycinków – pozwala precyzyjnie ocenić, czy doszło do metaplazji. Jeśli tak, wprowadza się tzw. nadzór endoskopowy.

Na czym polega ten nadzór? To regularne, powtarzane w określonym czasie badania endoskopowe, podczas których ponownie pobiera się wycinki z przełyku. Chodzi o to, by nie przeoczyć żadnej, nawet najmniejszej zmiany. Dopiero mając dokładne informacje, można rozpocząć odpowiednie leczenie.

Jak widzisz – nie ma potrzeby zamartwiać się na zapas. Ważne jest, by wiedzieć, jak wygląda proces diagnostyczny. I działać wtedy, kiedy to naprawdę potrzebne.

Przełyk Barretta – leczenie zachowawcze i zabiegowe

W przypadku choroby Barretta leczenie obejmuje kilka kluczowych obszarów:

• zmianę dotychczasowego stylu życia i diety,
• farmakoterapię,
• leczenie endoskopowe lub chirurgiczne.

Gdy dochodzi do stwierdzenia przełyku Barretta z obecnością dysplazji – niezależnie od jej stopnia – stosuje się konkretne metody:

• resekcję endoskopową,
• mukozektomię, znaną także jako EMR, czyli usuwanie zmian w obrębie błony śluzowej,
• terapię fotodynamiczną, która polega na podaniu preparatu światłoczułego,
• ablację falami radiowymi (RFA), gdzie wykorzystuje się specjalne elektrody umieszczone na endoskopie, by dostarczyć energię cieplną dokładnie w miejsce zmiany,
• koagulację plazmową – technikę wykorzystującą ciepło plazmy do zniszczenia zmienionych tkanek.

Wykrycie nowotworowych zmian we wczesnym stadium daje realną szansę na całkowite i skuteczne wyleczenie. Dlatego w uzasadnionych przypadkach wprowadza się nadzór endoskopowy – by mieć pewność, że żadna istotna zmiana nie umknie uwadze. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu przełyku Barretta leczenie może być skuteczne i zahamować rozwój zmian nowotworowych.

Choroba Barretta – możliwe powikłania i długość życia

Najpoważniejszym powikłaniem przełyku Barretta jest rak gruczołowy. To właśnie jego rozwój stanowi największe zagrożenie. Ale to nie wszystko – wraz z postępem choroby mogą pojawić się także inne zmiany: owrzodzenia, włóknienie i zwężenie przełyku.

W kontekście przełyku Barretta długość życia zależy w dużej mierze od tego, czy wystąpią zmiany nowotworowe i jak wcześnie zostaną wykryte.

Mimo to, obecność przełyku Barretta zawsze wymaga czujnej obserwacji i systematycznego monitorowania. Bez względu na objawy. Bez względu na wiek.

Zespół Barretta i choroba Barretta – pytania pacjentów

Czy choroba Barretta to rak?

Nie. Do prawidłowego rozpoznania przełyku Barretta niezbędne jest badanie endoskopowe wykonane przez specjalistę. Jeśli w  badaniu tym stwierdzony zostanie nabłonek walcowaty z metaplazją jelitową, innymi słowy, komórki wyścielające przełyk zaczną przypominać te wyściełające jelito cienkie, wówczas co prawda zachodzi podejrzenie raka gruczołowego, ale ostateczne rozpoznanie może dać dopiero wynik badania histopatologicznego. 

Jakie są objawy metaplazji Barretta?

Nawet 50% chorych nie ma żadnych objawów klinicznych. Jeśli natomiast objawy wystąpią,  są zbliżone do tych, w przypadku choroby refluksowej przełyku.

Źródła

1. Podstawowe zasady leczenia przełyku Barretta – Pediatria i Medycyna Rodzinna, pimr.pl
2. CancerSurgery – Współczesne metody rozpoznawania i leczenia przełyku Barretta. www.cancersurgery.pl
3. Występowanie przełyku Barretta i raka gruczołowego – doświadczenia jednego ośrodka. ppch.pl
4. Przełyk Barretta – GASTROMED Toruńskie Centrum Gastrologii, gastroskopia kolonoskopia w    znieczuleniu.gastromed-torun.pl
5. Przełyk Barretta: od zgagi do raka przełyku, www.rynekzdrowia.pl