Problemy z funkcjonowaniem tarczycy to coraz częstszy problem, który dotyka osoby w każdym wieku. Wiele niepokojących zmian przez długi czas pozostaje zupełnie niezauważonych – aż do momentu, gdy ktoś zrobi przypadkowe badanie USG. Takich pacjentów zwykle kieruję później na biopsję tarczycy. Słowo to budzi w moich pacjentach sporo emocji i pytań. Co to jest biopsja? Czy biopsja tarczycy boli? Ile trwa badanie i jak wygląda? Czy należy się do niego jakoś specjalnie przygotować?
Biopsja cienkoigłowa tarczycy – co to za badanie?
Biopsja tarczycy, inaczej biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana (BACC) to specjalistyczne badanie, które ma na celu mikroskopową ocenę komórek pobranych ze zmiany ogniskowej tarczycy. Kieruję na nie pacjentów z podejrzeniem łagodnych lub złośliwych zmian tarczycy – dzięki niemu jesteśmy w stanie potwierdzić lub wykluczyć zmiany o charakterze nowotworowym. Sama metoda jest małoinwazyjna i zwykle stanowi uzupełnienie innych metod diagnostycznych (USG tarczycy, badanie przedmiotowe).
Warto wiedzieć…
Dokładność biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej tarczycy wynosi około 98,4%!
Jak wygląda biopsja tarczycy?
To jedno z tych pytań, które najbardziej nurtują moich pacjentów. Samo badanie nie należy do skomplikowanych. Polega na wykonaniu nakłucia określonej zmiany i pobraniu niewielkiej ilości komórek gruczołu tarczowego. Pobranie materiału do badania odbywa się przy użyciu cienkiej igły – jej średnica nie przekracza 1 mm. Badanie odbywa się w pozycji leżącej, z głową maksymalnie odchyloną do tyłu. Przed wykonaniem wkłucia lekarz dezynfekuję skórę, a po wykonaniu badania zakłada w miejscu nakłucia sterylny opatrunek.
Wszystko odbywa się pod kontrolą USG. Ostatnim krokiem jest przesłanie pobranego materiału do badania cytologicznego.
Czy biopsja tarczycy boli?
W tym miejscu pojawia się naturalne pytanie: czy biopsja tarczycy boli? Nieznaczny ból jest zwykle odczuwany podczas wkłucia. Na dalszym etapie badania pacjenci nie skarżą się zwykle na dolegliwości bólowe. Z tego względu nie podajemy też znieczulenia – podanie środka znieczulającego byłoby bardziej bolesne niż samo badanie. Nakłuwanie guzka trwa zaledwie kilka sekund. Czas trwania całego badania zajmuje od 5 do 15 minut.
W tym miejscu należy wspomnieć, jak ważna jest współpraca między lekarzem a pacjentem. Osoba poddawana biopsji powinna słuchać poleceń, leżeć nieruchomo i oddychać przez nos. Zdarzają się pacjenci, którzy odczuwają silny lęk przed badaniem – w ich przypadku lekarz może zlecić zażycie łagodnych środków uspokajających w dniu badania. Czego nie wolno po biopsji tarczycy? Jednym z głównych zaleceń jest powstrzymanie się od wysiłku fizycznego przez najbliższe 24 godziny.
Wskazania do wykonania badania
Na biopsję tarczycy kieruje endokrynolog lub radiolog (podczas badania USG). Kiedy zwykle ma to miejsce? Najczęściej kierujemy na badanie pacjentów, u których pojawiły się zmiany ogniskowe tarczycy, szczególnie przy powiększeniu węzłów chłonnych szyi oraz rodzinnego wywiadu raka tarczycy.
Biopsję zlecam ponadto osobom ze zmianami zapalnymi tarczycy – zarówno tymi o ostrym, jak i podostrym przebiegu. Większość diagnozowanych zmian ma charakter łagodny. Do dalszej diagnostyki kieruję zmiany o nietypowym kształcie i strukturze, a także zmiany o dużym tempie wzrostu. U części pacjentów wykonuje się biopsję cienkoigłową w celu opróżnienia torbieli tarczycy z nagromadzonego w niej płynu.
Warto wiedzieć…
Rokowania po badaniu są bardzo dobre – zaledwie w 5–10% przypadków diagnozowane zmiany mają charakter złośliwy.
Czy biopsja jest bezpieczna?
Czy występują skutki uboczne po biopsji tarczycy?
Tutaj mogę odpowiedzieć jasno i konkretnie: biopsja cienkoigłowa tarczycy jest badaniem bezpiecznym, które wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych. Istnieje jednak kilka istotnych przeciwwskazań do wykonania badania, o których zawsze informuje moich pacjentów. Te przeciwwskazania to:
- silny kaszel,
- stosowanie leków przeciwzakrzepowych,
- poważne zaburzenia krzepnięcia,
- ropne ogniska skóry na szyi,
- ciężka skaza krwotoczna.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że ryzyko powikłań w przypadku biopsji tarczycy jest bardzo małe. Po wykonaniu wkłucia na skórze może pojawić się niewielki siniak, jednak nie powinno być to powodem do niepokoju. Inne możliwe skutki uboczne to:
- nieznaczny ból w obrębie szyi,
- krwiak w miejscu nakłucia,
- krótkotrwały obrzęk,
- gorączka,
- omdlenia,
- infekcje i odma skórna (te objawy występują niezwykle rzadko).
Biopsja cienkoigłowa tarczycy – co wykrywa?
Badanie wykonuje się w przypadku podejrzenia guzków w tarczycy, szczególnie tych, które wydają się niepokojące. Biopsja pozwala wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie, co znacznie poprawia rokowania i umożliwia szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia. Poza oceną, czy zmiana ma charakter łagodny czy złośliwy, badanie może również ujawnić inne nieprawidłowości, takie jak torbiele i łagodne zmiany zapalne w obrębie tarczycy.
Moi pacjenci często pytają mnie też o interpretację wyników biopsji. Wyniki badania określamy w kategoriach według skali Bethesda. Większość diagnozowanych zmian należy do II kategorii – są to zmiany łagodne, które zwykle nie niosą za sobą ryzyka choroby nowotworowej i nie ulegają zezłośliwieniu. Zmiany zakwalifikowane do kategorii I wymagają powtórzenia badania – dzieje się tak z kilku powodów, na przykład ze zbyt małej ilości pobranych komórek. VI kategoria w skali Bethesda to zmiany o charakterze jednoznacznie złośliwym, zwykle rak brodawkowaty tarczycy.
Jak przygotować się do biopsji tarczycy?
Do badania nie trzeba przygotowywać się jakiś specjalny sposób. Należy jednak pamiętać, by być na czczo oraz mieć przy sobie skierowanie i opis aktualnego USG tarczycy. Przed badaniem należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, zwłaszcza preparatach zawierających kwas acetylosalicylowy (np. aspirynę) oraz lekach przeciwzakrzepowych. Przed samym badaniem należy zdjąć z szyi wszelkie ozdoby.
W dniu badania dobrze jest postawić na wygodny strój, który nie krępuje ruchów – golf zasłaniający szyję zdecydowanie nie będzie najlepszym wyborem. Panowie powinni także zgolić zarost na szyi.
